30 sierpień, ostatnia aktualizacja poradnika 3 luty 2024
Sandomierz - zamek w Sandomierzu
Sandomierz - urokliwe miasto zwane małym Rzymem położone na siedmiu wzgórzach
Zwiedzamy Polskę
- najpiękniejsze miejsca, plaże i atrakcje turystyczne
Część #46 -
Sandomierz
Przez miejscowość ojca Mateusza ;-) przejeżdżaliśmy w drodze na Mazowsze kilkadziesiąt razy i za każdym razem odkładaliśmy wizytę na później. W tym roku w końcu udało się nam odwiedzić małe/duże, pięknie położone nad Wisłą miasto, a jest nim oczywiście...Sandomierz.
Sandomierz, miasto zwane "małym Rzymem", którego początki sięgają IX wieku, położony jest na siedmiu wzgórzach w południowo-wschodniej części kraju, na styku Kotliny Sandomierskiej i Wyżyny Sandomierskiej, która stanowi strome zakończenie Gór Świętokrzyskich, a poszczególne jego części ulokowane wysoko nad brzegiem Wisły rozdzielają malownicze lessowe wąwozy. Staropolski królewski gród jest żywym świadkiem historii i kultury państwa polskiego i narodu. Miasto bogate w ciekawą historię posiada znaczną liczbę zabytków. Na stosunkowo niewielkiej powierzchni Starego Miasta, które tworzy zabytkowy zespół urbanistyczno-architektoniczny i krajobrazowy znajduje się ponad 120 zabytków wszystkich stylów i epok, z którymi postanowiliśmy się zmierzyć podczas naszej krótkiej, jednodniowej wizyty.
Zamek w Sandomierzu
Zwiedzanie Sandomierza rozpoczynamy od położonego wysoko na skarpie, wzniesionego przez króla Kazimierza Wielkiego, majestatycznego XIV wiecznego zamku. Zamek składał się z czterech skrzydeł obejmujących kolumnowy dziedziniec. W roku 1656 wycofujący się Szwedzi zniszczyli obiekt i nikt z kolejnych władz nie podjął się jego całkowitej odbudowy. Z okresu świetności, tj. z I połowy XVII wieku zachowała się tylko niewielka część w postaci skrzydła mieszkalnego. Obecnie w zamku funkcjonuje Muzeum Okręgowe, zamkowe komnaty prezentują wystawy czasowe.
Zamek w Sandomierzu
Sandomierz z zamkiem w tle
Zamek jest otwarty dla turystów
W piwnicach zobaczyć można kolekcję biżuterii ze słynnego krzemienia pasiastego oraz różnorodne odkrycia archeologiczne. Kuchnia królewska mieszcząca się na parterze prezentuje polskie malarstwo oraz liczną kolekcję sreber europejskich. Na piętrze, w południowej części znajduje się reprezentacyjna XVII-wieczna sala rycerska. Na ostatnim piętrze znajduje się zamkowa restauracja. Bryła sandomierskiego zamku nie imponuje zbytnio, natomiast widok z zamkowego dziedzińca na Wisłę i okolicę jest zachwycający. Naszemu małemu rycerzowi najbardziej do gustu przypadła przyzamkowa studnia z widokiem na okazałą sandomierską katedrę.
Kościoł św. Jakuba
Z zamku podążamy do kościoła św. Jakuba o kształcie trójnawowej romańsko-gotyckiej bazyliki z wydzielonym prostokątnym prezbiterium, w którego elewacji zachowały się cenne fryzy ceramiczne oraz dekorowane otwory okienne. Ascetyczny kościół św. Jakuba jest jedną z najstarszych ceglanych budowli w Polsce. Zespół Klasztorny Dominikanów przy kościele św. Jakuba zbudowany w 1226 roku jest najstarszym i najcenniejszym zabytkiem Sandomierza. Jego wnętrze zdobią witraże z XX wieku projektu Karola Frycza. Do kościoła przylega dzwonnica z 1314 roku oraz kaplica poświęcona męczennikom sandomierskim z połowy XVII wieku.
Ostatni rzut na kościół
Wnętrze kościoła św. Jakuba
Brukowana uliczka pnąca się w górę w stronę kościoła nie jest najlepsza dla wózka dziecięcego, ale dla chcącego nic trudnego. Dotrzeć do kościoła można również krótkim wąwozem lessowym (Świętojakubskim). Nie jest on tak kręty i głęboki jak znajdujący się w pobliżu wąwóz Królowej Jadwigi czy Piszczele, ale dla rodzin z dziećmi w sam raz. Najkrótsza droga prowadzi z zamku, nieco dłuższa z Starego Miasta.
Dworek ojca Mateusza
W Sandomierzu wszystko jest Ojca Mateusza!
Skromny, ładny dwór
W drodze powrotnej odbijamy z głównej ścieżki w lewo, aby zobaczyć co ciekawego dzieje się w
dworek Ojca Mateusza. Cisza i spokój w okolicy oznacza, że serialowy ojciec Mateusz widocznie wybrał się na rowerową przejażdżkę po sandomierskim Starym Mieście, do którego właśnie zmierzamy ;-) Od tego momentu brukowane ulice Starego Miasta pną się wyłącznie w górę. Niespieszno docieramy do XVIII wiecznej dzwonnicy przy Bazylice Katedralnej.
Dzwonnica katedralna
Charakterystyczna wysoka, barokowa
dzwonnica katedralna, wzniesiona z kamienia została wybudowana w latach 1737 - 1743. We wnętrzu obiektu można zobaczyć wspaniałą więźbę dachową. Nie lada atrakcją jest także możliwość zejścia do pierwszej kondygnacji piwnic. Tuż obok dzwonnicy znajduje się wspaniała, sandomierska katedra.
Katedra Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Katedra w Sandomierzu
Sandomierska katedra imponuje
Ołtarz katedry w Sandomierzu
Gotycka bazylika katedralna Narodzenia Najświętszej Marii Panny, wzniesiona i ufundowana przez króla Kazimierza Wielkiego w 1360 roku zachowała pierwotny układ przestrzenny i bogatą dekorację rzeźbiarską. Co prawda nie przepadamy za zwiedzaniem obiektów sakralnych, ale wnętrze katedry oszałamia. W prezbiterium znajduje się niezwykle cenna polichromia w typie bizantyńsko-ruskim z około 1420 roku ze scenami z życia Marii i Chrystusa. W nawie głównej katedry znajduje się osiem rokokowych ołtarzy z XVIII wieku. Godna uwagi jest także barokowa ambona, chrzcielnica oraz zawieszony XV wieczny gotycki krucyfiks. Widnieją tu także liczne portrety papieskie oraz XVII wieczne obrazy apostołów. W skarbcu katedry przechowywane są liczne inkunabuły i relikwiarz Drzewa Krzyża Świętego, podarowany Kolegiacie przez króla Władysława Jagiełłę w uznaniu zasług rycerstwa sandomierskiego w bitwie pod Grunwaldem. Spod katedry opieszale wędrujemy w kierunku kolejnego zabytku miasta, Collegium Gostomianum.
Collegium Gostomianum & dom Jana Długosza
Budynek Collegium Gostomianum
Późnorenesansowe, jezuickie Collegium Gostomianum jest jedną z najstarszych szkół średnich w Polsce. Wzniesione na początku XVII wieku zachowało pierwotny kształt architektoniczny i funkcję. Z zniszczonej na wskutek pożarów w 1656 i 1813 roku szkoły ocalało jedynie skrzydło wschodnie od strony dziedzińca zwieńczone attyką. Pod budynkiem znajdują się obszerne dwupiętrowe piwnice. Tuż obok Collegium Gostomianum stoi jedyny w swoim architektonicznym rodzaju
dom Długosza.
Dom Jana Długosza
Zbudowany w 1476 roku dla księży misjonarzy dom mieści obecnie muzeum diecezjalne, w którym zobaczyć można m.in. obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, romańską rzeźbę Madonny czy unikatowy zbiór tzw. ksiąg drzewnych w gabinecie alchemika. Włócząc się niespiesznie brukowanymi uliczkami Starego Miasta docieramy do Ucha Igielnego.
Furta Dominikańska
Ucho Igielne
Furta Dominikańska z połowy XIV wieku, potocznie zwana Uchem Igielnym jest jedyną zachowaną furtą w systemie murów obronnych Sandomierza. Furta umożliwiała wejście do miasta, kiedy bramy miejskie były zamknięte. Zyskała miano dominikańskiej gdyż stanowiła najkrótsze połączenie między klasztorem dominikańskim przy kościele św. Jakuba oraz kościele Św. Marii Magdaleny. Na horyzoncie z dolnej części furty wyłania się zamkowe wzgórze oraz kościół św. Jakuba. Warto pokonać te kilka schodków w dół.
Furta Dominikańska
Ratusz z XIV wieku
Stare Miasto to główny cel naszego pobytu. Docierając pieszo od strony katedry na pierwszym planie dużego, sandomierskiego rynku o kształcie prostokąta rysuje się okazały, gotycko-renesansowy, koronkowy
Ratusz zbudowany w XIV wieku, pierwotnie w kształcie wieży. Ratusz w Sandomierzu jest jednym z najpiękniejszych renesansowych ratuszy w Polsce.
Sporych rozmiarów Ratusz
Ratusz i kamienice na fotografii
Ceglaną, dominującą, dwukondygnacyjną budowlę zdobi wysoka attyka. Wieża ratuszowa częściowo kwadratowa, częściowo ośmioboczna z honorem za pośrednictwem zegara słonecznego odmierza czas mieszkańcom miasta. W ratuszu mieści się Muzeum Okręgowe. Ekspozycja obejmuję m.in. historyczne dokumenty, monety, białą broń, a także obrazy. Klimat zabytkowych wnętrz ratusza podnoszą zestawy mebli w stylu późnorenesansowym, neorenesansowym i neobarokowym.
Rynek w Sandomierzu
Rynek w Sandomierzu to przede wszystkim ciąg wspaniale odnowionych, gotyckich, różnobarwnych i bogato zdobionych, historycznych kamienic. Kamienice zasługujące na szczególną uwagę mieszczą się pod numerami "4" z renesansowym portalem i obramieniami renesansowych okien na piętrze, "5" z przekazaną jezuitom na siedzibę konwiktu oraz "10", słynną kamienicę Oleśnickich z podcieniami w której mieści się Poczta Polska. Wzniesiona w XVI wieku kamienica zachowała pierwotny układ przestrzenny. Pod numerem "12" wyróżnia się XIX wieczny odwach, a wielki napis kamienicy pod numerem "14", zwaną domem Gomółki przypomina, że słynny muzyk był wójtem Sandomierza. Pod numerem "23" w domu Greka Kojszora zachował się XVII wieczny układ wnętrz. Warto także zobaczyć gotycko-renesansową kamienicę z podcieniami pod numerem "27" i "31", która zachowała oryginalny układ przestrzenny parteru.
Sandomierski rynek
Sandomierz Old Town
Zabytkowy budynek Poczty Polskiej
Stare Miasto jest wyjątkowo barwne i tętniące życiem. Uwagę naszą przykuła XIX wieczna kotwica, stojąca tuż za Ratuszem. Pomysłodawcą był sandomierski artysta Cezary Łutowicz. Ciężka, wyłowiona z Wisły kotwica wraz z żeliwnym łańcuchem miała na celu zakotwiczyć błękitne niebo nad Sandomierzem i chyba jej się udało, bowiem pogoda dopisała celująco :-) Stare Miasto to także plątanina wielu kilometrów wielopiętrowych podziemi, które częściowo zostały zasypane, a częściowo udostępnione turystom jako Podziemna Trasa Turystyczna Sandomierza. Długość trasy turystycznej wynosi niespełna 0,5km i rozpoczyna się w pobliżu kamienicy Oleśnickich. Niestety nie mogliśmy sobie pozwolić na podziemny spacer po mieście. Po krótkiej przerwie spędzonej przy kawie i lodach ruszyliśmy z naszym XS turystą w stronę Bramy Opatowskiej.
Rynek i kamienice
Prawdziwy samochód!
Sądzimy, że warto odwiedzić sandomierski rynek
Brama Opatowska & kościół św. Ducha
Brama Opatowska jest jedyną ocalałą bramą spośród czterech bram wjazdowych. Po licznych zniszczeniach po najazdach tatarskim i litewskim obwarowania miasta straciły swój dawny charakter i zastąpiono je murami o grubości 2 metrów i wysokości ponad 9 metrów. Ze szczytu bramy Opatowskiej rozpościera się wyśmienita panorama z widokiem na uliczki i kamienice Starego Miasta z licznymi kościołami, współczesne centrum miasta, a także zakole Wisły wraz z portem i dzielnicą przemysłową. Całość zamyka panorama najniższych i najstarszych Gór Pieprzowych. Jest pięknie! Wejście na taras widokowy jest wąskie i strome, lecz warte pokonania.
Chill Out Sandomierz
Brama Opatowska
Stare Miasto z Wisłą w tle
Tuż obok bramy stoi kościół św. Ducha. Wzniesiony został w drugiej połowie XV wieku w stylu gotyckim, przebudowany kolejno w XVIII wieku. Kanonicy zajmowali się działalnością charytatywną, m.in. zakładali szpitale, ochronki. Wnętrze kościoła św. Ducha w Sandomierzu reprezentuje styl barokowy i rokokowy. Obraz Zesłania Ducha Świętego wiszący w ołtarzu głównym pochodzi z 1770 roku, a barokową kaplicę z końca XVII wieku przyzdabia rokokowa polichromia.
Mały Rynek & Stary Port
Czas na coś dobrego :-)
Mały Rynek w Sandomierzu
Stary Port
Z okolicy kościoła św. Ducha przez
Mały Rynek wybraliśmy się do
Starego Portu, do którego dotarliśmy pieszo wzdłuż placu Jana Pawła II. Od tej chwili niespiesznie spacerujemy bulwarami nad Wisłą i łapiemy ostatnie promienie słońca połączone z przyjemnym widokiem na sandomierski zamek ulokowany na wzgórzu. Zza wysokich drzew wyłoniła się także sandomierska katedra. Z drugiej strony leniwie płynąca Wisła, łódeczki i chybotające się statki żeglugi turystycznej. Było miło!
Bilety i opłaty
Zamek Sandomierz : 10zł
Brama Opatowska : 4zł
Podsumowanie
Sandomierz to warte odwiedzenia miejsce na turystycznej mapie Polski. Nie ma w nim miejsc brzydkich czy mało ciekawych, za to jest wiele, które mile zachwycą niejednego turystę, a kawa z lodami w otoczeniu różnokolorowych kamienic i małomiasteczkowego klimatu smakuję wybornie. Sandomierz magnetyzuje!
Parkowanie samochodu za darmo na parkingu niemalże u stóp sandomierskiego zamku, naprzeciw portu
zobacz na mapie.
Zerknij na mapę gdzie to jest
Start podróży
Odwiedzone miejsce