15 kwiecień, ostatnia aktualizacja poradnika 3 luty 2024

Do skansenu w Wygiełzowie warto się wybrać!

Małopolskie zamki, Auschwitz Birkenau i skansen w Wygiełzowie

Zwiedzamy Polskę

- najpiękniejsze miejsca, plaże i atrakcje turystyczne

Część #18 -

Małopolskie zamki - Auschwitz Birkenau - skansen w Wygiełzów

Zapowiadał się słoneczny, kwietniowy weekend. Postanowiliśmy to wykorzystać i wybrać się na pierwszą tego roku, jednodniową, wiosenną wycieczkę po Małopolsce. Celem tej wyprawy był zamek w Zatorze, zamek w Spytkowicach, ruiny dworu w Graboszycach, Muzeum Auschwitz Birkenau w Oświęcimiu, skansen wsi ludowej - Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie, zamek Lipowiec w Babicach oraz zamek Tenczyn w Rudnie.

Plan zwiedzania był dość napięty, 5 zamków, skansen oraz muzeum Auschwitz jednego dnia. W drogę wyruszyliśmy w godzinach porannych. Pierwszym etapem naszej wycieczki był Zamek w Spytkowicach, do którego dotarliśmy w niespełna godzinę.

Zamek w Spytkowicach

Zamek w Spytkowicach na podbudowie dworu został wzniesiony w XVI wieku w celach obronnych. Łączył wówczas cechy gotyku oraz renesansu. Prawdopodobnie był punktem granicznym Małopolski. Przebudowy zamku, zgodnie z trendami nowej epoki, baroku, która miała miejsce z początkiem XVII wieku dokonał biskup krakowski Marcin Szyszkowski. Kolejnymi właścicielami byli Opalińscy, Lubomirscy oraz Potoccy.

Zamek Spytkowice

Zamek w Spytkowicach

W połowie XX wieku zamek uległ uszkodzeniom wywołanym wojną. Odbudowę rozpoczęto pod koniec lat 70-tych XX wieku. Obecnie zamek składa się z trzech skrzydeł otaczających arkadowy dziedziniec z dwoma basztami. Wstęp do zamku jest mocno ograniczony, ponieważ znajduje się w nim Archiwum Państwowe. Dzięki uprzejmości strażnika, spacerowymi alejkami obeszliśmy zamek dookoła, oraz zostaliśmy po nim oprowadzeni.

Po 40 minutowym spacerze po zamku, ruszyliśmy w stronę ruin dworu - zamku obronnego w Graboszycach, kolejno udaliśmy się do zamku w Zatorze.

Zamek w Graboszycach

Dwór - zamek obronny w Graboszycach zbudowany został pod koniec XVI wieku przez Dionizego (Dziwisza) Brandysa. Od 1626 roku dwór należał do Jana Cichockiego, kolejno do Porębskich, Krasińskich, T. Rusockiego, hrabi Sołtyka. Na przestrzeni lat był kilku krotnie przebudowywany, zmieniał się również jego styl, z renesansowego na barokowy, jednak zniszczenia jakie spowodowała II Wojna Światowa spowodowały, że dwór popadł w ruinę.

Dwór w Graboszycach

Jakieś prace remontowe trwają...

Sowy pilnujące ruin dworu

Obecnie jest własnością prywatną. Położony wśród drzew, otoczony suchą fosą stoi tuż przy głównej drodze. Wjazd prowadzi przez most, jest też drugie wejście z tyłu. Do środka dworu nie można niestety wejść. Zamek ma bardzo surowy wygląd, składa się z dwóch kondygnacji, jest otynkowany. Okna zamku posiadają renesansowe obramowania.

Zamek w Zatorze

Gotycki zamek w Zatorze wzniesiono w XV wieku. Był niegdyś siedzibą książąt zatorskich. Zamek został zniszczony podczas potopu szwedzkiego w XVII wieku i odbudowany w neogotyckim stylu jako pałac. W latach wojny Niemcy zgrabili wyposażenie zamku oraz zgromadzone w nim bogate zbiory. Wielokrotnie odnawiany przez P. Dunina, Annę z Tyszkiewiczów z Potocka, ma obecnie kształt prostokąta, składa się z trzech kondygnacji z wysuniętą wieżą, która jest wyższa od reszty budynku i pochodzi z pierwotnego zamku gotyckiego.

Gotycki zamek wzniesiono w XV wieku

Kwieciście :-)

Wieża główna zamku

Przy zamku stoi również neogotycka oficyna. Zamek Zator jest w bardzo dobrym stanie. Wstęp na teren zamku jest ograniczony, nam jednak się udało. Do niedawna zamek był siedzibą Zakładu Doświadczalnego, podobno obecnie jest w prywatnych rękach, dlatego wejście do wnętrza zamku nie jest możliwe.

Stuk, puk?

Kolejnym etapem naszej podróży po małopolsce był "cmentarz świata" - muzeum, obóz koncentracyjny Auschwitz Birkenau, zlokalizowany nieopodal Oświęcimia. Dobrze oznakowana droga dojazdu do muzeum, pozwoliła na bezproblemowe dotarcie na miejsce.

Muzeum Auschwitz Birkenau

Auschwitz Birkenau

W kwietniu 1940 roku, na terenie Polski, wówczas okupowanej przez hitlerowców w czasie II Wojny Światowej, w miejscowości Oświęcim, położonej około 70km od Krakowa powstał największy i najbardziej nieludzki obóz koncentracyjny, stworzony przez nazistów, obecnie znany jako obóz koncentracyjny Auschwitz Birkenau. Ideą założenia obozu była likwidacja polskiego podziemia zbrojnego.

Oświęcim Muzeum Auschwitz Birkenau

Obóz koncentracyjny Oświęcim

Jedna z wież strażniczych

Założony został zgodnie z rozkazem Heinricha Himmlera, na wniosek wyższego dowódcy SS, policji bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa we Wrocławiu. Powstał na terenie polskich koszar artyleryjskich, w parterowych oraz piętrowych budynkach. Osoby zamieszkujące wokół obozu zostały wyludnione. Pierwsze transporty polskich więźniów do obozu, przybywały w połowie czerwca 1940 roku. W 1941 roku obóz został rozbudowany, by mógł pomieścić więcej więźniów. Również tego roku przeprowadzono pierwsze próby masowego uśmiercania za pomocą gazu.

Trudno w to uwierzyć!

W 1941 roku przeprowadzono pierwsze próby masowego uśmiercania za pomocą gazu

Ściana płaczu

Na terenie obozu naziści prowadzili eksperymenty paramedyczne na więźniach, tu wykonywali większość egzekucji przez rozstrzelanie. Mieścił się tutaj również areszt obozowy, główna komendantura oraz biura SS. W 1947 roku, zaraz po zakończeniu wojny, na terenie obozu, utworzono Państwowe Muzeum, a teren obozu został uznany za Pomnik Męczeństwa Narodów. Obóz ten miał blisko 40 podobozów, co świadczy o jego wielkości.

Prycze do spania

Toalety

Każdego roku muzeum Auschwitz Birkenau odwiedzają miliony ludzi z całego świata. Na terenie obozu koncentracyjnego zginęło około 1.5 miliona osób, reprezentujących 28 narodowości, w większości pochodzenia żydowskiego. Co rok na wiosnę odbywa się tutaj "Marsz Żywych", w którym uczestniczy młodzież oraz dorośli.

Deptak strażników

Piece w których...

Następnym etapem wyprawy był Nadwiślański Park Etnograficzny - skansen Wygiełzów, który pozwolił nam odetchnąć po tym, co zobaczyliśmy podczas zwiedzania jednego z największych obozów koncentracyjnych.

Nadwiślański Park Etnograficzny - skansen w Wygiełzowie

Nadwiślański Park Etnograficzny - skansen, usytuowany u podnóża średniowiecznego zamku Lipowiec, prezentuję tradycyjną kulturę ludową południowo - zachodniej części regionu etnograficznego zamieszkałego przez Krakowiaków zachodnich. Budowę skansenu rozpoczęto już w 1968 roku, a pierwszy dom na jego teren przeniesiono w 1970 roku.

Skansen Wygiełzów

Jest klimatycznie :-)

To wcale nie są zbyt odległe czasy!

Skansen Wygiełzów otwarty został w 1976 roku. Wówczas na jego terenie znajdowało się kilka budynków. Stale rozbudowywany obejmuje obecnie ponad 24 obiekty budownictwa drewnianego. Na obszarze 2 hektarów możemy zapoznać się z:

- dom z Chrzanowa z 1804 roku, typowy dla podmiejskiej architektury małomiasteczkowej. W izbie kuchennej znajduje się ekspozycja garncarska, obrazująca warunki życia i pracy rodziny garncarza z pierwszej połowy XX wieku
- dom z Alwerni z 1825 roku. Charakterystyczny dla małomiasteczkowej zabudowy rynkowej, z wydatnym frontowym podcieniem wspartym na ozdobnych słupach
- karczmę, która jest rekonstrukcją dawnego zajazdu z Minogi, pochodzącego z połowy XIX wieku, oferuje dania kuchni regionalnej
- studnię z Aleksandrowic, z drugiej połowy XIX wieku
- spichlerz dworski z Kościelca z 1798 roku, który służył do przechowywania ziarna. Magazynowano tutaj także mąkę, kaszę, groch. Wewnątrz spichlerza znajduje się wystawa sprzętu rolniczego
- chałupę sołtysią z 1862 roku, pochodzącą z Przegini Duchownej, reprezentującą najzamożniejszą warstwę chłopów. Posiada oryginalne wyposażenie wnętrza
- spichlerz z Giebułtowa z pierwszej połowy XIX wieku. Należał do gospodarstwa folwarcznego Sióstr Wizytek
- olejarnię z Dąbrowy Szlacheckiej z drugiej połowy XIX wieku, wyposażoną w oryginalne narzędzia do wyrobu oleju
- kuźnię z Liszek z drugiej połowy XIX wieku, z wydatnym frontowym okapem do podkuwania koni
- średniozamożną chałupę z Podolsza z 1862 roku
- stodołę ośmioboczną z Przeciszowa z drugiej połowy XIX wieku
- chałupę z Przeciszowa z 1837 roku, wewnątrz której znajduje się wystawa "W szkole naszych dziadków", a także sprzęty do obróbki lnu i warsztat wikliniarski
- stodołę ośmioboczną z Kaszowa z połowy XIX wieku
- chlewik z Kaszowa z połowy XIX wieku
- biedniacką chałupę z Płazy z końca XIX wieku, wewnątrz której znajduje się gospodarstwo zielarki i warsztat do szycia koszyków z korzenia sosny
- chałupę z Rozkochowa z 1813 roku. Reprezentuje ona w skansenie najstarszy typ zagrody jednobudynkowej, łączącej pod wspólnym dachem część mieszkalną i stajnię dla bydła
- plebańską stodołę ośmioboczną z Regulic, z drugiej połowy XIX wieku
- młyn z Sadka z drugiej połowy XIX wieku, wewnątrz którego znajduje się izba dla kur
- zagrodę okołową ze Staniątek z 1855 roku, w kształcie czworoboku z zamkniętym dziedzińcem w środku
- stodołę ze Staniątek z drugiej połowy XIX wieku, o konstrukcji słupowo - ramowej
- gotycki kościół z Ryczowa z początku XVII wieku, o konstrukcji zrębowej, z oryginalnym wyposażeniem
- dzwonnicę alarmową z Nowej Góry z 1778 roku, o konstrukcji słupowej
- dwór z Drogini z 1730 roku, który należał do zamożnej rodziny szlacheckiej. Wnętrze dworu zostało zaadaptowane do potrzeb działalności muzealnej i komercyjnej. Część muzealna ukazuje życie zamożnej rodziny z okresu od połowy XIX wieku do 1945 roku. Ekspozycja wnętrz dworskich obejmuje 5 sal - salon, pokój pani, pokój rezydentki, sypialnię i gabinet pana.

Karczma z Minogi

Dom z Chrzanowa naszym zdaniem jeden z ładniejszych w okolicy

Zabytkowe ule

Po wyjściu ze skansenu, udaliśmy się do położonego nieopodal na wzgórzu, zamku Lipowiec. Droga do ruin zamku z początku jest asfaltowa. U podnóża pojawiły się schody, które prowadzą pod kamienny mur, otaczający przedzamcze. Do pokonania mieliśmy ponad 200 drewnianych stopni. Po niespełna ośmiu minutach dotarliśmy na górę :)

Co u sołtysa słychać?

Okno na świat

Chałupa z Płazy

Zamek Lipowiec w Babicach

Zamek Lipowiec stoi na zalesionym wzgórzu o wysokości 362 metrów, które jest częścią Grzbietu Tenczynskiego. Został wzniesiony w końcu XIII w. przez biskupa Jana Muskatę. Wcześniej stał tu drewniany zamek zbudowany w połowie XIII wieku przez biskupa Jana Prandotę. Istnieją hipotezy i miejscowe opowieści, iż wcześniej znajdował się tu drewniany zameczek rozbójników. Zamek był wielokrotnie przebudowywany, dotykały go bowiem katastrofy, w 1629 roku pożar, następnie w 1655 roku zajęty został przez Szwedów, którzy spalili go, wycofując się po dwóch latach.

Zamek Lipowiec Babice

Zamek stoi na zalesionym wzgórzu o wysokości 362 metrów

Charakterystyczną częścią ruin jest wysoka 28 metrowa wieża

Do końca XVIII wieku zamek Lipowiec w Babicach był własnością biskupstwa krakowskiego, wykorzystywany jako więzienie biskupie oraz jako dom poprawczy dla duchownych naruszających przepisy prawa kanoniczego. Kiedy zamek przejęty został przez austryjackie władze zaborcze, zaczął popadać w ruinę. Prace restauracyjne rozpoczęły się w 1961 roku. Ruiny zamku zachowały do dziś gotycki kształt. Charakterystyczną częścią ruin jest wysoka 28 metrowa wieża, stanowiąca kiedyś główny trzon zamku, obecnie do połowy ukryta w murach skrzydła południowo - wschodniego. Składa się ona z czterech kondygnacji, na których zachowały się stanowiska ogniowe z otworami strzelniczymi.

Dziedziniec zamku Lipowiec

Krajobraz po horyzont

Widok z wieży, przy ładnej pogodzie i dobrej przejrzystości powietrza, zapiera dech w piersiach. Tuż pod wieżą mieściły się cele więzienne. Ruiny zamku składają się z trzech kondygnacji, wewnętrznego dziedzińca, głębokiej studni. Na parterze znajdowała się kuchnia, spiżarnia, wozownia, na pierwszym piętrze - pokoje księży, kaplica oraz szpital, a na piętrze drugim - pokoje dla służby i cele więzienne. Wjazd do zamku prowadził kiedyś przez most zwodzony położony ponad głęboką na siedem metrów fosą. Brama miała dwa wejścia, dla pieszych i konnych. Przed nią mamy dość obszerne przedzamcze. Ruiny zamku otacza wysoki mur.

Obiekt jest znakomicie przystosowany do zwiedzania, można wejść na poszczególne kondygnacje, oglądać zrujnowane komnaty. Na jednym z pięter umieszczono muzeum historii zamku.

Ostatnim miejscem zwiedzanym podczas naszej jednodniowej wycieczki były ruiny zamku Tenczyn w Rudnie. Do ruin zamku dotarliśmy tuż przed zachodem słońca, przecinając autostradę A4 Kraków - Katowice.

Zamek Tenczyn w Rudnie

Okazałe ruiny zamku Tenczyn położone są na szczycie góry, która była ponoć wulkanem na wysokości 403m. Zamek Rudno był jednym z największych zamków województwa małopolskiego. Rezydował tu bowiem jeden z najmożniejszych i najbardziej wpływowych rodów w Polsce - Tęczyńskich. Przez 300 lat nosił miano drugiego Wawelu. Zamek Tenczyn zbudowany został w połowie XIV wieku przez Andrzeja Tęczyńskiego - podkomorzy i wojewoda krakowski, kasztelan wiślicki.

Spore ruiny zamku Tenczyn położone są na szczycie góry

Zamek Tenczyn był jednym z największych zamków w województwie małopolskim

Wejście prowadzi przez barbakan i sień z otworami strzelniczymi

Tenczyn to całkiem niezła propozycja dla miłośników zamków

Obecnie wejście do ruin zamku prowadzi przez barbakan i sień z otworami strzelniczymi w ścianie zewnętrznej. Jest to ponoć jedyny przykład takiego wjazdu w Polsce. Średniowieczny zamek Rudno składał się z trzech baszt i jednej wieży bramnej - kwadratowej, którą do dziś możemy podziwiać. Skrzydła mieszkalne rozłożone były wzdłuż muru północnego i wschodniego. Zachowały się również ruiny dwóch bastei - Grunwaldzkiej i Tęczyńskiej. Były one kilkukondygnacyjne, zwieńczone attyką, miały otwory strzelnicze.

Malownicze ruiny zamku Tenczyn w Rudnie

Jesteśmy na zamkowym dziedzińcu

W wieży bramnej, prowadzącej do zamku właściwego widać resztki drewnianych schodów. Zachowały się również inne schody, kamienne, które prowadzą wzdłuż zewnętrznych murów kaplicy na piętro, gdzie mieściły się kiedyś sale reprezentacyjne. Zamek, a raczej jego wielkie ruiny, kąpiące się w blasku zachodzącego słońca, wywarły na nas wspaniałe wrażenie.

A jak tobie podobają się ruiny?

Kto wie, może kiedyś zamek zostanie odbudowany choćby częściowo?

Dzień w Rudnie powoli dobiega końca

Po dniu pełnym kolejnych, wspólnych podróżniczych odkryć, kiedy słoneczko zaszło za horyzont, szczęśliwi choć bardzo zmęczeni, ruszyliśmy w drogę powrotną w stronę domu. Pogoda tego dnia bardzo dopisała, dzięki czemu nabraliśmy pierwszych złotych rumieńców w tym roku ;)

Atrakcje Małopolska - co warto zobaczyć w pobliżu?

Bilety i opłaty

Zamek Babice : 4,40zł
Skansen Wygiełzów : 7zł
Parking przy muzeum Auschwitz Birkenau : 7zł
Parking przy zamku Tenczyn w Rudnie : 3zł

Zerknij na mapę gdzie to jest

Start podróży Odwiedzone miejsce